ДАР ҶАНГҲО ДАР МАРЗ БО ТОҶИКИСТОН ДАСТИКАМ 18 САРБОЗИ ҚИРҒИЗ МАҶРУҲ ШУДААНД
Ҷониби Тоҷикистон то ин соат дар бораи талафоташ дар задухӯрдҳои субҳи 16 сентябри соли 2022 дар марз бо Қирғизистон ягон иттилои расмӣ надодааст. Вале вазорати тандурустии Қирғизистон, ки ҳар соат дар бораи шумораи захмиён дар даргириҳои марзӣ иттилои расмӣ нашр мекунад, хабар дод, ки бинои ба маълумоти фаврӣ, то соати 11.00 рӯзи 16 сентябри соли 2022 танҳо дар бемористони вилоятии Бодканд алакай 18 захмӣ бистарӣ карда шудаанд.
Вазорат гуфт, маълумот дар бораи вазъи ин захмиён ва натиҷаҳои ташхисашон дар давоми рӯз ироа карда мешавад. Вазорати тандурустии Қирғизистон то соати 10 дар бораи бистарӣ шудани 11 захмӣ дар вилояти Бодканд хабар дода буд.
Ин ниҳод мегӯяд, тамоми муассисаҳои тандурустӣ ва хадамоти “Ёрии таъҷилӣ” (“Тез жардам”) дар ҳудуди вилояти Бодканд ба режими шадиди кор гузаронда шудаанд. “Дар шифохонаҳо миқдори кофии хун, дорувор ва маснуоти тиббӣ барои расондани ёрии тиббӣ вуҷуд дорад”, –гуфта мешавад дар иттилоияи вазорати тандурустии Қирғизистон.
ҶАНГҲО ДАР МАРЗ БО ҚИРҒИЗИСТОН ИДОМА ДОРАНД, ВАЛЕ МУЗОКИРОТ ҲАМ ШУРӮЪ ШУДААСТ
Хадамоти матбуоти Кумитаи давлатии амнияти миллии Қирғизистон хабар дод, ки музокироти ҳайъатҳои Тоҷикистону Қирғизистон пиромуни оташбас шурӯъ шудааст. Бино ба иттилои ин ниҳод, дар музокирот раисони КДАМ ду кишвар генерал-лейтенант Қамчибек Тошиев ва генерал-полковник Саймумин Ятимов иштирок доранд.
“Дар ин робита шиддати тирпаррониҳо дар марз сусттар шуда истодааст. Ҷиҳати оташбаси пурра ва ба эътидол овардани вазъият корҳо рафта истодаанд” – гуфта мешавад дар иттилоия.
Ҷониби Тоҷикистон хабари шурӯи музокиротро ҳанӯз расман тасдиқ накардааст, балки мегӯяд, ба ҳолати то соати 10 задухӯрдҳо дар тӯли марзи Тоҷикистону Қирғизистон ҳамчунон идома доштанд ва ҷониби Қирғизистон ду дафъа пешниҳоди оташбасро сарфи назар кардааст.
Маркази матбуоти Қӯшунҳои сарҳадии КДАМ Тоҷикистон дар изҳороти наваш пиромуни вазхи сарҳад гуфт:
“Ба ҳолати соати 10:00-и 16 сентябри соли 2022 дар тамоми самтҳои Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Ҷумҳурии Қирғизистон муноқишаҳои мусаллаҳона идома дошта, қувваҳои низомии кишвари ҳамсоя аз тамоми намуди силоҳҳои вазнину оташфишони дар ихтиёрашон қарордошта деҳаҳои наздисарҳадии Тоҷикистон, иншооти мулкӣ ва хонаҳои истиқоматкунандагонро таҳти гулулаандозӣ ва тирпарронӣ қарор додаанд. Аз тарафи мақомоти марбутаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ду маротиба, соатҳои 06:30 ва 07:30-дақиқа, иқдоми якҷонибаи оташбас амалӣ шуда, роҳандозии гуфтушунид пешниҳод гардид, аммо хизматчиёни Ҷумҳурии Қирғизистон ин пешниҳодотро нодида гирифтанд ва аз ҳама намуди силоҳҳои инфиродӣ, гурӯҳӣ ва техникаи ҳарбӣ нуқтаҳои аҳолинишини Тоҷикистонро зери оташи шадид қарор доданд.
Хизматчиёни воҳидҳои таъйиноти махсуси Ҷумҳурии Қирғизистон дар маҳаллаҳои аҳолинишини Боғистон ва Лакони шаҳри Исфара ба хонаҳои сокинони осоишта ҳуҷуми мусаллаҳона анҷом дода, манзилҳои истиқоматӣ ва иншооти ёрирасонро оташ заданд.
Айни замон, талошҳои ҷониби Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати ба эътидол овардани вазъият, бо сабаби ба инобат гирифта нашудани пешниҳодоти гуфтушунидҳои сулҳомез аз тарафи низомиёни Қирғизистон, натиҷаи мусбат надода истодаанд”.
Вазъ дар марзи вилоятҳои Суғди Тоҷикистон ва Бодканди Қирғизистон субҳи барвақти 16 сентябри соли 2022 дигарбора башиддат бад шуд. Дар бораи даргириҳо дар чандин нуқоти марзи Исфара бо ноҳияи Бодканд, аз ҷумла дар Хоҷаи Аъло, Қуммазор, Сурх, Сомониён, Кулканд ва Ворух ва ҳамчунин дар марзи ҷамоатҳои Хистеварз ва Овчиқалъачаи ноҳияи Бобоҷон Ғафуров бо ноҳияи Лайлаки вилояти Бодканд хабарҳо ба даст мерасанд. Сокинони ин манотиқи марзии Тоҷикистон мегӯянд, аз субҳ аз тарафи марз садои тирпарронӣ, аз ҷумла аз силоҳҳои вазнин ба гӯш мерасад ва тири нирӯҳои қирғиз алакай ба чанд иншооти мулкӣ, аз ҷумла мактабу масҷидҳо асобат кардааст.
Сокинони тарафи Қирғизистон дар айни замон, аз ишғоли бархе иншоот, аз ҷумла дидбонгоҳҳои сарҳадӣ аз ҷониби нирӯҳои Тоҷикистон хабар медиҳанд.
Ҳарду ҷониб якдигарро дар шурӯи тирпаррониҳо айбдор мекунанд.
Задухӯрдҳои нав дар марзи Тоҷикистону Қирғизистон дар ҳолест, ки президентҳои ҳарду кишвар Эмомалӣ Раҳмон ва Содир Ҷабборов барои иштирок дар нишасти сарони кишварҳои узви Созмони ҳамкориҳои Шанхай дар шаҳри Самарқанд қарор доранд.
Рӯзи 14 сентябри соли ҷорӣ дар се задухӯрди мусаллаҳона байни марзбонҳои тоҷику қирғиз дар се мавзеи марзи Исфара бо Бодканд ду марзбони тоҷик кушта шуда, аз тарафи Тоҷикистон боз 11 нафари дигар (6 марзбон ва 5 сокини маҳаллӣ) ҷароҳат бардоштанд. Қирғизистон хабар дод, ки аз тарафи онҳо 5 нафар, аз ҷумла 2 марзбон ва 3 сокини маҳаллӣ, бо шумули як кӯдаки 11-сола ҷароҳат бардоштаанд.
Маркази матбуоти Қӯшунҳои сарҳадии Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон субҳи 16 сентябр дар як изҳорои вижа ҳаводиси ахиор дар марз бо Қирғизистонро шарҳ дод:
“16 сентябри соли 2022, тахминан соати 04:50-дақиқаи субҳ, сарҳадбонони дидбонгоҳи сарҳадии «Коктош»-и отряди сарҳадии Боткени Ҷумҳурии Қирғизистон аҳдшиканона бо истифода аз силоҳҳои вазнин дидбонгоҳи сарҳадии «Душанбе»-и отряди сарҳадии Исфараи Ҷумҳурии Тоҷикистонро гулӯлаборон карданд. Ҳамзамон, хизматчиёни низомии Қирғизистон бо истифода аз силоҳҳои вазнин деҳаҳои аҳолинишини Хоҷаи Аъло, Қуммазор, Сурх, Сомониён, Кулканди шаҳри Исфара, Хистеварз ва Овчиқалъачаи ноҳияи Бобоҷон Ғафуровро мавриди ҳамлаи мусаллаҳона қарор доданд. Новобаста аз он ки соати 06:30-дақиқаи субҳ ҷонибҳо оид ба эълони оташбас ба мувофиқа расида буданд, хизматчиёни низомии Ҷумҳурии Қирғизистон онро риоя накарда, аз тамоми намуди силоҳҳои ҷангӣ ва техникаи ҳарбӣ ба самти Ҷумҳурии Тоҷикистон тирпаррониро идома дода истодаанд”.
Аммо Хадамоти марзбонии Қирғизистон ба навбати худ ҷониби Тоҷикистонро дар “ҳамлаи аҳдшиканона айбдор кард. Бино ба фарзияи ҷониби Қирғизистон, низомиёни тоҷик “тақрибан соати 06:00 дастаҳои сарҳадӣ ва мавқеъҳои ҷониби Қирғизистон дар мавзеъҳои Эки–Тош, Чир–Добо, Кум–Мазор ва Ортобузро тирборон кардааст.” Баъдан, гуфта мешавад, “соати 06:30 ҷониби Тоҷикистон аз миномётҳо дар минтақаи зери назари дидбонгоҳи сарҳадии «Кӯктош»–и отряди сарҳадии Бодканд шурӯъ кард. Соатҳои 7:15 низомиёни тоҷик ба тирборони посгоҳи марзии Самарқандек, воқеъ дар мавзеи Паски–Арики вилояти Бодканд шурӯъ карданд.”
Дафтари волии вилояти Бодканд гуфт, вазъ дар марз бо Тоҷикистон ноором боқӣ мемонад ва деҳаҳои Қизил-Бел, Кӯктош, Тамдиқ, Достук ва мавзеи Торт-Кочо, ё Чоркӯчаи ноҳияи Бодканд ва ҳамчунин деҳаҳои Қулунду, Достук, Мақсат, Жаңӣ-Жер, Сада 1, Оқчечек, Катта-Туз, Маданият ва Ленини ноҳияи Лайлак таҳти тирборон қарор доранд.
Бо гузашти беш аз 30 сол аз суқути СССР, аз 970 км марзи Тоҷикистону Қирғизистон то кунун беш аз 300 километраш ҳамчунон таъйин ва аломатгузорӣ нашудааст. Дар қитъаҳои баҳсӣ, ки асосан дар марзи ноҳияҳои Бодканду Лайлаки вилояти Бодканди Қирғизистон бо ҷамоатҳои шаҳри Исфара ва ноҳияи Ғафурови вилояти Суғди Тоҷикистон ҷойгир шудаанд, ҳар сари чанд вақт бар сари обу замину чарогоҳу роҳ муноқишаҳо рух медиҳанд. Ин муноқишаҳо баъзан ба тирпаррониҳо мепечанд ва боиси ҳалокати мардум аз ду тараф мешаванд.
Дар солҳои 2021 ва 2022 дар натиҷаи задухӯрдҳои мусаллаҳона дар марзи ду кишвар дастикам 59 нафар (36 нафар аз ҷониби Қирғизистон ва 23 нафар аз тарафи Тоҷикистон) кушта шуда, ҳудуди 270 нафар аз ҳарду ҷониб захмӣ шуданд.
Марзи Исфараву Ворух бо ноҳияи Бодканд як нуқтаи аз ҳама доғ дар марзи Тоҷикистону Қирғизистон ба шумор меравад.